Aparat punktowy
Wszystkie testy zostały wykonane przy pomocy zestawu fantomów Pro-Dent firmy Pro-Project. Niniejsza instrukcja odnosi się do stomatologicznych apratów punktowych (wewnątrzustnych) firmy Cefla sc MyRay eXTend oraz Hypersphere z cyfrowym systemem obrazownia jednak może być również wykorzystywana podczas wykonywania testów podstawowych rentgenowskich aparatów stomatologicznych innych producentów. Wszystkie obrazy uzyskane w trakcie wykonywania testów należy przechowywać w pamięci komputera natomiast zapisy dotyczące wyników testu w formularzach własnych lub przygotowanych przez firmę Pro-Project (Pobierz).
Dla rentgenowskich aparatów wewnątrzustnych należy wykonywać test powtarzalności zaczernienia obrazu (co miesiąc) oraz test rozdzielczości wysoko i niskokontrastowej (co sześć miesięcy). Przejdź do opisu testu:1. Powtarzalność zaczernienia obrazu.
Test należy wykonywać co miesiąc.
1) Fantom Pro-Dent Alpha ustawić na podstawie (element z otworem na sensor) tak by „ścięte” rogi znajdowały się w tym samym miejscu (rysunek 1.1) i dopasować odpowiedni pierścień redukcyjny (rysunek 1.2) do szerokości używanego tubusa. W przypadku aparatów firmy Cefla sc MyRay stosować można: – drugi (pod względem szerokości) pierścień jeżeli aparat wyposażony jest w dodatkowy, okrągły tubus. – trzeci pierścień jeżeli aparat wyposażony jest w dodatkowy, prostokątny tubus – wymagane użycie taśmy zabezpieczającej w późniejszym etapie. – czwarty (najmniejszy) pierścień jeżeli test wykonywany będzie bez dodatkowego tubusa (należy ściągnąć również fioletową obręcz) – wymagane użycie taśmy zabezpieczającej w późniejszym etapie.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_powtarzalnosc_fantom.jpg)
Rysunek 1.1. Fantom do testu powtarzalności ekspozycji ustawiony na postawie.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_pierscienie_redukcyjne.jpg)
Rysunek 1.2. Pierścienie redukcyjne.
2) Skierować tubus lampy ku górze i połączyć z fantomem (z nałożonym pierścieniem redukcyjnym) tak by ściśle do siebie przylegały (możliwy jest delikatny opór przy dopasowaniu). W razie potrzeby zabezpieczyć połączone elementy przy pomocy taśmy mocującej znajdującej się w zestawie Pro-Dent. Wsunąć maksymalnie sensor do otworu podstawy tak by jego powierzchnia czynna (płaska) skierowana była do wnętrza fantomu – w kierunku tubusa lampy rtg (rysunek 1.3a i rysunek 1.3b).
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_powtarzalnosci_ustawienie.jpg)
Rysunek 1.3a. Ustawienie fantomu do testu powtarzalności ekspozycji.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_powtarzalnosci_zabezpieczenie.jpg)
Rysunek 1.3b. Zabezpieczenie taśmą.
3) Przy pierwszym wykonaniu testu dla danego aparatu należy wykonać ekspozycję i zapisać w formularzu ustawione parametry (np. 60 kV, 7 mA i 100 ms), a otrzymany obraz zapisać jako Test bazowy (rysunek 1.4).
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_powtarzalnosci.jpg)
Rysunek 1.4. Bazowy test powtarzalności ekspozycji. 1,2,3 – kolejne schodki klina.
4) Wykonując co miesiąc test powtarzalności ekspozycji (stosując te same parametry!) należy (po wcześniejszym zapisaniu) porównywać otrzymany obraz z testem bazowym. W przypadku gdy kolejne schodki klina odpowiadają sobie na jednym i drugim obrazie poziomem zaczernienia (rysunek 1.5) test zaliczony jest pozytywnie. W przeciwnym wypadku (rysunek 1.6 i rysunek 1.7) test należy powtórzyć, zwracając szczególną uwagę na wybranie odpowiednich parametrów ekspozycji oraz sprawdzenie poprawnego zamocowania i przylegania fantomu do tubusa. Jeżeli otrzymany wynik jest ponownie negatywny należy skontaktować się z serwisem ponieważ mogło dojść do uszkodzenia lampy rtg lub sensora.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_powtarzalnosci_pozytywny.jpg)
Rysunek 1.5. Powtarzalność zachowana. Kolejne schodki klina obrazu otrzymanego podczas testu powtarzalności odpowiadają kolejnym schodkom klina testu bazowego.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_powtarzalnosci_plus.jpg)
Rysunek 1.6. Powtarzalność niezachowana. Obraz otrzymany w trakcie wykonywania testu powtarzalności (obraz prawy) nie pokrywa się z obrazem z testu bazowego (obraz lewy). Schodek 2 obrazu otrzymanego odpowiada zaczernieniem schodkowi 1 obrazu bazowego.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_powtarzalnosci_minus.jpg)
Rysunek 1.7. Powtarzalność niezachowana. Obraz otrzymany w trakcie wykonywania testu powtarzalności (obraz prawy) nie pokrywa się z obrazem z testu bazowego (obraz lewy). Schodek 1 obrazu otrzymanego odpowiada zaczernieniem schodkowi 2 obrazu bazowego.
2. Rozdzielczość wysoko i niskokontrastowa.
Test należy wykonywać co 6 miesięcy.
1) Fantom Pro-Dent Gamma ustawić na podstawie (element z otworem na sensor) tak by „ścięte” rogi znajdowały się w tym samym miejscu (rysunek 2.1) i dopasować odpowiedni pierścień redukcyjny (rysunek 2.2) do szerokości używanego tubusa. W przypadku aparatów firmy Cefla sc MyRay stosować można:
– drugi (pod względem szerokości) pierścień jeżeli aparat wyposażony jest w dodatkowy, okrągły tubus.
– trzeci pierścień jeżeli aparat wyposażony jest w dodatkowy, prostokątny tubus – wymagane użycie taśmy zabezpieczającej w późniejszym etapie.
– czwarty (najmniejszy) pierścień jeżeli test wykonywany będzie bez dodatkowego tubusa (należy ściągnąć również fioletową obręcz) – wymagane użycie taśmy zabezpieczającej w późniejszym etapie.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_rozdzielczosc_fantom.jpg)
Rysunek 2.1. Fantom do testu rozdzielczości przestrzennej i niskokontrastowej ustawiony na postawie.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_pierscienie_redukcyjne.jpg)
Rysunek 2.2. Pierścienie redukcyjne.
2) Skierować tubus lampy ku górze i połączyć z fantomem (z nałożonym pierścieniem redukcyjnym) tak by ściśle do siebie przylegały (możliwy jest delikatny opór przy dopasowaniu). W razie potrzeby zabezpieczyć połączone elementy przy pomocy taśmy mocującej znajdującej się w zestawie Pro-Dent. Wsunąć maksymalnie sensor do otworu podstawy tak by znalazł się dokładnie w połowie szerokości fantomu, a jego powierzchnia czynna (płaska) skierowana była do wnętrza fantomu – w kierunku tubusa lampy rtg (rysunek 2.3a rysunek 2.3b).
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_rozdzielczosci_ustawienie1.jpg)
Rysunek 2.3a. Ustawienie fantomu do testu rozdzielczości.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_rozdzielczosci_zabezpieczenie.jpg)
Rysunek 2.3b. Zabezpieczenie taśmą.
3) Testując po raz pierwszy dany aparat należy wykonać ekspozycję i zapisać w formularzu ustawione parametry (np. 60 kV, 7 mA i 100 ms), a otrzymany obraz zapisać jako Test bazowy (rysunek 2.4a i rysunek 2.4b). Kolejnym krokiem jest ocena maksymalnej, rozróżnialnej ilości par liń na milimetr (lp/mm) oraz liczby widocznych elementów niskiego kontrastu (rysunek 2.4c). W tym celu należy:
Ocena kontrastu przestrzennego:
– maksymalnie powiększyć otrzymany obraz.
– przyjrzeć się dokładnie grupą lini po lewej stronie obrazu.
– wybrać tą grupę, w której linie są jak najbliżej siebie jednak nadal widocznie rozdzielone (rysunek 2.4b).
– odczytać liczbę zapisaną po lewej stronie grupy liń i wpisać do formularza.
Ocena niskiego kontrastu:
– maksymalnie powiększyć otrzymany obraz.
– przyjrzeć się dokłądnie czarnym kolistym elementom po prawej stronie obrazu.(rysunek 2.4c)
– zapisać widoczną ilość w formularzu.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_rozdzielczosci1.jpg)
Rysunek 2.4a. 1 – Elementy służące do oceny rozdzielczości przestrzennej. 2 – Elementy służące do oceny niskiego kontrastu.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_rozdzielczosci_zblizenie.jpg)
Rysunek 2.4b. Maksymalna rozróżnialna ilość par lini na mm – 8,0 lp/mm.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_niskikontrast.jpg)
Rysunek 2.4c. Elementy niskiego kontrastu.
4) Obrócić fantom o 90 stopni (najłatwiej obrócić cały tubus z doczepionym fantomem) zgodnie z ruchem wskazówek zegara (rysunek 2.5) i ponownie wykonać ekspozcję oraz ocenę widocznych elementów rozdzielczości przestrzennej i niskiego kontrastu. Wynik zapisać.
![](https://laboratorium.sternweber.pl/wp-content/uploads/2021/03/testy_podstawowe_test_rozdzielczosci_ustawienie2.jpg)
Rysunek 2.5. Drugie ustawienie fantomu do testu rozdzielczości.
4) Wykonując każdorazowo (co 6 miesięcy) test rozdzielczości (stosując te same parametry!) należy (po wcześniejszym zapisaniu) porównywać maksymalną rozróżnialną ilość par liń na mm i elementów niskiego kontrastu widocznych na otrzymanym obrazie z testem bazowym. W przypadku gdy wartości te są jednakowe na jednym i drugim obrazie test zaliczony jest pozytywnie. W przeciwnym wypadku test należy powtórzyć, zwracając szczególną uwagę na wybranie odpowiednich parametrów ekspozycji oraz po sprawdzenie poprawnego zamocowania i przylegania fantomu do tubusa. Jeżeli otrzymany wynik jest ponownie negatywny należy skontaktować się z serwisem ponieważ mogło dojść do uszkodzenia lampy rtg lub sensora.